Γιατί κάνουμε θέατρο;

«Δεν κάνουμε Θέατρο για το Θέατρο. Δεν κάνουμε Θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε Θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.»

Κάρολος Κουν


Το έργο που ανεβάζουμε για τα Χριστούγεννα, μπορεί να γίνει η αφορμή για να συζητήσουμε με τα παιδιά για το θέατρο.
Γιατί κάνουμε θέατρο; Μας αρέσει να παίζουμε ή να το παρακολουθούμε; Ποια η διαφορά του θεάτρου από τη ζωή; Ποια η διαφορά της αναπαράστασης πράξης, από την ίδια την πράξη; Μας αρέσει να μιμούμαστε πράξεις και καταστάσεις; Γιατί να μπούμε στη θέση του άλλου (του ήρωα του έργου); Γιατί να γίνουμε κάτι που δεν είμαστε (π.χ. ποντίκια, στρατιώτες, κούκλες); Γιατί να αναπαραστήσουμε την πράξη κάποιου άλλου;
Τι είναι θέατρο; Θέατρο είναι η μίμηση, η ενεργητική αναπαράσταση μιας πράξης.
Ποιας πράξης; Μιας πράξης σημαντικής που μας αφηγείται με όμορφο λόγο ένας μύθος, μύθος ο οποίος έχει αρχή μέση και τέλος (είναι ολοκληρωμένος).
Και γιατί γίνεται αυτή η αναπαράσταση;
α) Για να παίξουμε (το παιχνίδι έχει αυταξία)

β) Με το θέατρο μαθαίνουμε ότι δεν είμαστε μόνοι – με το θέατρο νικάμε τη μοναξιά αλλά και την υπεροψία μας. Σε κάθε ήρωα (σε κάθε ρόλο) ο καθένας μας βλέπει στοιχεία του εαυτού του. Αυτό μας φέρνει πιο κοντά, μας αποδεικνύει ότι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουμε, έχουμε τις ίδιες αγωνίες, τους ίδιους φόβους, ότι χαιρόμαστε ή λυπόμαστε με τα ίδια πράγματα.
γ) Γιατί με το θέατρο μαθαίνουμε να πιστεύουμε στον εαυτό μας. Μέσω ενός ρόλου μπορούμε να γίνουμε εκείνος που δεν ήμαστε, εκείνος που θα θέλαμε να είμαστε, εκείνος που θαυμάζουμε. Μήπως όμως με το να ‘παίξουμε’ ότι είμαστε εκείνοι που θαυμάζουμε, διαπιστώσουμε ότι δεν διαφέρουμε πολύ από αυτούς; Μήπως υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μας που τους μοιάζει (για αυτό μπορούμε και παίζουμε τόσο καλά το ρόλο τους); Και μήπως αυτό σημαίνει ότι μπορούμε (είμαστε ικανοί) να γίνουμε σαν εκείνους που θαυμάζουμε, ή ότι εκείνοι που θαυμάζουμε είναι απλώς το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μας;
δ) Με το θέατρο γνωρίζουμε νέους τρόπους να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις και προβλήματα. Όλοι οι ήρωες των έργων, όλοι οι άνθρωποι, έχουμε παρόμοια προβλήματα. Ό,τι πρόβλημα έχουμε εμείς, το ίδιο είχαν, έχουν και θα έχουν και οι άλλοι άνθρωποι. Συνεπώς μπαίνοντας στη θέση των ηρώων μπορούμε να βιώσουμε νέους τρόπους αντιμετώπισης των δικών μας καταστάσεων και προβλημάτων.
ε) Γιατί κάθε έργο μπορεί να γίνει η αφορμή για να συζητήσουμε για την πράξη που περιγράφει ο μύθος και μέσω αυτής της συζήτησης να γνωρίσουμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον.
στ) Γιατί το θέατρο είναι δημιουργία. Σκηνοθετώντας, κάνοντας τα σκηνικά και τα κοστούμια, αλλά και (το σημαντικότερο) ζωντανεύοντας ένα ρόλο, δημιουργούμε κάτι που δεν υπήρχε. Χωρίς όλους εμάς το έργο ήταν απλώς ένα κείμενο. Εμείς ζωντανεύουμε το κείμενο, δίνουμε ψυχή στους ήρωες, κάνουμε πραγματικό επί σκηνής το μύθο.

Αυτοί και άλλοι τόσοι είναι οι λόγοι για τους οποίους εδώ και περίπου 26 αιώνες (δηλαδή 2.600 χρόνια) οι άνθρωποι γράφουν και παίζουν θέατρο.
Εσείς γιατί παίζετε θέατρο;

ΣΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Έμπνευση και καθοδηγητικός άξονας για το άρθρο μας ήταν ο ορισμός που έδωσε για την τραγωδία, ο ένας από τους δύο σημαντικότερους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους, ο Αριστοτέλης (ο άλλος ήταν ο Πλάτωνας, δάσκαλος του Αριστοτέλη).

O Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά), λεπτομέρεια από το έργο «Η σχολή των Αθηνών» του Ραφαήλ

Ο Αριστοτέλης λοιπόν στο έργο του «Περί Ποιητικής», έδωσε τον εξής ορισμό της τραγωδίας (η τραγωδία είναι το σπουδαιότερο είδος θεάτρου):

«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»

Τραγωδία είναι η μίμηση (αναπαράσταση επί σκηνής) μιας σημαντικής και ολοκληρωμένης (με αρχή, μέση και τέλος) πράξης, που έχει διάρκεια, ποιητικό (‘γλυκό’) λόγο και διακριτά μέρη, που αναπαρίσταται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, και η οποία μέσω της συμπάθειας (συν-πάσχω) και του φόβου οδηγεί (το θεατή) στην κάθαρση (ίαση, γιατρειά) από παρόμοια παθήματα.

Περισσότερα για τον Αριστοτέλη θα βρείτε εδώ.