Πέμπτη 29 Δεκεμβρίου 2011
Γιατί κάνουμε θέατρο;
«Δεν κάνουμε Θέατρο για το Θέατρο. Δεν κάνουμε Θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε Θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας.»
Κάρολος Κουν
Το έργο που ανεβάζουμε για τα Χριστούγεννα, μπορεί να γίνει η αφορμή για να συζητήσουμε με τα παιδιά για το θέατρο.
Γιατί κάνουμε θέατρο; Μας αρέσει να παίζουμε ή να το παρακολουθούμε; Ποια η διαφορά του θεάτρου από τη ζωή; Ποια η διαφορά της αναπαράστασης πράξης, από την ίδια την πράξη; Μας αρέσει να μιμούμαστε πράξεις και καταστάσεις; Γιατί να μπούμε στη θέση του άλλου (του ήρωα του έργου); Γιατί να γίνουμε κάτι που δεν είμαστε (π.χ. ποντίκια, στρατιώτες, κούκλες); Γιατί να αναπαραστήσουμε την πράξη κάποιου άλλου;
Τι είναι θέατρο; Θέατρο είναι η μίμηση, η ενεργητική αναπαράσταση μιας πράξης.
Ποιας πράξης; Μιας πράξης σημαντικής που μας αφηγείται με όμορφο λόγο ένας μύθος, μύθος ο οποίος έχει αρχή μέση και τέλος (είναι ολοκληρωμένος).
Και γιατί γίνεται αυτή η αναπαράσταση;
α) Για να παίξουμε (το παιχνίδι έχει αυταξία)
β) Με το θέατρο μαθαίνουμε ότι δεν είμαστε μόνοι – με το θέατρο νικάμε τη μοναξιά αλλά και την υπεροψία μας. Σε κάθε ήρωα (σε κάθε ρόλο) ο καθένας μας βλέπει στοιχεία του εαυτού του. Αυτό μας φέρνει πιο κοντά, μας αποδεικνύει ότι όλοι οι άνθρωποι μοιάζουμε, έχουμε τις ίδιες αγωνίες, τους ίδιους φόβους, ότι χαιρόμαστε ή λυπόμαστε με τα ίδια πράγματα.
γ) Γιατί με το θέατρο μαθαίνουμε να πιστεύουμε στον εαυτό μας. Μέσω ενός ρόλου μπορούμε να γίνουμε εκείνος που δεν ήμαστε, εκείνος που θα θέλαμε να είμαστε, εκείνος που θαυμάζουμε. Μήπως όμως με το να ‘παίξουμε’ ότι είμαστε εκείνοι που θαυμάζουμε, διαπιστώσουμε ότι δεν διαφέρουμε πολύ από αυτούς; Μήπως υπάρχει ένα κομμάτι του εαυτού μας που τους μοιάζει (για αυτό μπορούμε και παίζουμε τόσο καλά το ρόλο τους); Και μήπως αυτό σημαίνει ότι μπορούμε (είμαστε ικανοί) να γίνουμε σαν εκείνους που θαυμάζουμε, ή ότι εκείνοι που θαυμάζουμε είναι απλώς το καλύτερο κομμάτι του εαυτού μας;
δ) Με το θέατρο γνωρίζουμε νέους τρόπους να αντιμετωπίζουμε καταστάσεις και προβλήματα. Όλοι οι ήρωες των έργων, όλοι οι άνθρωποι, έχουμε παρόμοια προβλήματα. Ό,τι πρόβλημα έχουμε εμείς, το ίδιο είχαν, έχουν και θα έχουν και οι άλλοι άνθρωποι. Συνεπώς μπαίνοντας στη θέση των ηρώων μπορούμε να βιώσουμε νέους τρόπους αντιμετώπισης των δικών μας καταστάσεων και προβλημάτων.
ε) Γιατί κάθε έργο μπορεί να γίνει η αφορμή για να συζητήσουμε για την πράξη που περιγράφει ο μύθος και μέσω αυτής της συζήτησης να γνωρίσουμε και να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον.
στ) Γιατί το θέατρο είναι δημιουργία. Σκηνοθετώντας, κάνοντας τα σκηνικά και τα κοστούμια, αλλά και (το σημαντικότερο) ζωντανεύοντας ένα ρόλο, δημιουργούμε κάτι που δεν υπήρχε. Χωρίς όλους εμάς το έργο ήταν απλώς ένα κείμενο. Εμείς ζωντανεύουμε το κείμενο, δίνουμε ψυχή στους ήρωες, κάνουμε πραγματικό επί σκηνής το μύθο.
Αυτοί και άλλοι τόσοι είναι οι λόγοι για τους οποίους εδώ και περίπου 26 αιώνες (δηλαδή 2.600 χρόνια) οι άνθρωποι γράφουν και παίζουν θέατρο.
Εσείς γιατί παίζετε θέατρο;
ΣΑΝ ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Έμπνευση και καθοδηγητικός άξονας για το άρθρο μας ήταν ο ορισμός που έδωσε για την τραγωδία, ο ένας από τους δύο σημαντικότερους αρχαίους έλληνες φιλοσόφους, ο Αριστοτέλης (ο άλλος ήταν ο Πλάτωνας, δάσκαλος του Αριστοτέλη).
O Πλάτωνας (αριστερά) και ο Αριστοτέλης (δεξιά), λεπτομέρεια από το έργο «Η σχολή των Αθηνών» του Ραφαήλ
«Ἐστὶν οὖν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ τελείας, μέγεθος ἐχούσης, ἡδυσμένῳ λόγῳ, χωρὶς ἑκάστῳ τῶν εἰδὼν ἐν τοῖς μορίοις, δρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν»
Τραγωδία είναι η μίμηση (αναπαράσταση επί σκηνής) μιας σημαντικής και ολοκληρωμένης (με αρχή, μέση και τέλος) πράξης, που έχει διάρκεια, ποιητικό (‘γλυκό’) λόγο και διακριτά μέρη, που αναπαρίσταται ενεργά και δεν απαγγέλλεται, και η οποία μέσω της συμπάθειας (συν-πάσχω) και του φόβου οδηγεί (το θεατή) στην κάθαρση (ίαση, γιατρειά) από παρόμοια παθήματα.
Περισσότερα για τον Αριστοτέλη θα βρείτε εδώ.
νύχτα σπαρμένη μάγια
Υπάρχουν ζωγράφοι που μας έχουν μάθει να βλέπουμε. Υπάρχουν ποιητές που άρθρωσαν το λόγο μας.
Διονύσιε και Βίνσεντ, σας ευχαριστούμε!
Σημειώσεις:
1. Απόσπασμα από το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» – 3ο σχεδίασμα.
2. Πίνακας του Βίνσεντ βαν Γκογκ (Vincent Willem van Gogh) με τίτλο «Έναστρη Νύχτα», 1889, λάδι σε καμβά, 73 × 92 εκ.
Σύνδεσμοι:
Διονύσιος Σολωμός: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%BF%CE%BD%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%A3%CE%BF%CE%BB%CF%89%CE%BC%CF%8C%CF%82
«Ελεύθεροι Πολιορκημένοι»: http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/dionysios_solwmos/
Βίνσεντ βαν Γκογκ: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%92%CE%AF%CE%BD%CF%83%CE%B5%CE%BD%CF%84_%CE%B2%CE%B1%CE%BD_%CE%93%CE%BA%CE%BF%CE%B3%CE%BA
http://www.artmag.gr/art-history/artists-faces/1789-vincent-van-gogh-and-his-art-wort
ποντικοπαγίδα
Μια φορά κι έναν καιρό, σε ένα αγροτόσπιτο, ζούσε ένα ποντικάκι.
Η ζωή κυλούσε ήσυχα στο σπίτι, μέχρι που..
Μια μέρα το ποντικάκι είδε τον αγρότη και τη γυναίκα του να ξεδιπλώνουν ένα πακέτο.
«Τι να έχει άραγε μέσα;», αναρωτήθηκε το ποντικάκι.
Περίμενε λοιπόν με ανυπομονησία, κοίταζε, κοίταζε. και όταν άνοιξε το πακέτο φάνηκε από μέσα μία… ΠΟΝΤΙΚΟΠΑΓΙΔΑ!
Κατατρομαγμένο το ποντικάκι τρέχει να το πει στα άλλα ζώα του σπιτιού για να το βοηθήσουν να μην πιαστεί στην παγίδα των ανθρώπων.
«Μια ποντικοπαγίδα μέσα στο σπίτι! Μια ποντικοπαγίδα μέσα στο σπίτι! Βοηθήστε με!» κραύγασε το ποντικάκι.
Η κότα κακάρισε, έξυσε την πλάτη της και σηκώνοντας το λαιμό της είπε:
«Ποντικάκι μου, καταλαβαίνω πως η ποντικοπαγίδα μπορεί να σε σκοτώσει. Όμως αυτό είναι δικό σου πρόβλημα! Εμένα τι με νοιάζει εάν έχει μια ποντικοπαγίδα στο σπίτι;»
Το ποντικάκι γύρισε στο γουρούνι και του είπε όλο αγωνία:
«Έχει μια ποντικοπαγίδα στο σπίτι! Κάντε κάτι, βοηθήστε με!»
Το γουρούνι απάντησε με συμπόνια:
«Λυπάμαι πολύ ποντικάκι μου, αλλά δεν μπορώ να κάνω τίποτα περισσότερο από το να παρακαλάω να μην πιαστείς.»
Το ποντικάκι στράφηκε απογοητευμένο προς την αγελάδα και της είπε με όση φωνή του είχε απομείνει:
«Έχει μια ποντικοπαγίδα στο σπίτι! Εσύ είσαι δυνατή, μπορείς να με βοηθήσεις;»
Η αγελάδα όμως απάντησε:
«Ποντικάκι μου, λυπάμαι για σένα. Αλλά κι εσύ δεν καθόσουν ήσυχα. Έτρωγες το τυρί των ανθρώπων!»
«Μα το τυρί είναι δικό σου, από το γάλα σου. Άρα ανήκει σε εσένα κι όχι στους ανθρώπους.»
«Τι να σου πω ποντικάκι μου. Όποιος εναντιώνεται στους ανθρώπους το πληρώνει! Άλλωστε εγώ δεν θα πάθω τίποτε από την ποντικοπαγίδα. Το μόνο που μπορεί να μου κάνει είναι ένα τσιμπηματάκι στο δέρμα!»
Το ποντικάκι έφυγε από το στάβλο με κατεβασμένο το κεφάλι, περίλυπο και απογοητευμένο, γιατί θα έπρεπε ΜΟΝΟ ΤΟΥ να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της ποντικοπαγίδας!
Την επόμενη νύχτα, ένας παράξενος θόρυβος, κάτι σαν το θόρυβο που κάνει η ποντικοπαγίδα όταν κλείνει, ξύπνησε τη γυναίκα του αγρότη. Έτρεξε λοιπόν να δει τι συνέβη αλλά μέσα στη νύχτα, δεν πρόσεξε πως στην παγίδα είχε πιαστεί από την ουρά του ένα φίδι.
Φοβισμένο το φίδι δάγκωσε τη γυναίκα.
Ο αγρότης πήρε τη γυναίκα του και την πήγε στο νοσοκομείο. Αλίμονο όμως, την έφερε στο σπίτι με πολύ υψηλό πυρετό! Ο γιατρός τον συμβούλεψε να της μαγειρέψει ζεστές σούπες.
Έτσι ο αγρότης έσφαξε την κότα για να φτιάξει μια κοτόσουπα!
Η γυναίκα πήγαινε από το κακό στο χειρότερο και όλοι οι γείτονες ερχόταν στο σπίτι για να βοηθήσουν. Για να τους ταΐσει ο αγρότης αναγκάστηκε να σφάξει το γουρούνι.
Όμως η μόλυνση από το δηλητήριο του φιδιού είχε προχωρήσει και ο γιατρός είπε ότι η γυναίκα έπρεπε να εγχειριστεί. Για να κάνει βέβαια την εγχείρηση, ήθελε πολλά χρήματα και ο αγρότης αναγκάστηκε να σφάξει και την αγελάδα.
Μέσα από την τρυπούλα του, το ποντικάκι παρακολουθούσε ό,τι γινόταν, γεμάτο θλίψη…
Και έτσι, δεν έζησαν αυτοί καλά. Εμείς τι λέτε, θα ζήσουμε καλύτερα;
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
Ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους στην ιστορία της ζωγραφικής ήταν ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ή Ελ Γκρέκο (El Greco) που θα πει «ο έλληνας». Με την ευκαιρία των Χριστουγέννων θα παρουσιάσουμε εδώ κάποιους πίνακες του Θεοτοκόπουλου, που έχουν ως θέμα τη γέννηση του Χριστού.
Ο Θεοτοκόπουλος γεννήθηκε (1541) και μεγάλωσε στην Κρήτη (στον Χάνδακα, σημερινό Ηράκλειο). Το 1567 πήγε στην Ιταλία (πρώτα στη Βενετία και μετά στη Ρώμη). Όταν έπεσε σε δυσμένεια στη Ρώμη (1577), έφυγε και πήγε στη Ισπανία (πρώτα στη Μαδρίτη και μετά στο Τολέδο). Εκεί καταξιώθηκε και έκανε κάποια από τα σημαντικότερα έργα του.
Στο έργο του επηρεάστηκε από την Κρητική σχολή της βυζαντινής αγιογραφίας αλλά και τη δυτική αναγέννηση (συγκεκριμένα ζωγράφους όπως ο Τιτσιάνο). Όμως ο Θεοτοκόπουλος έσπασε τα δεσμά της επιβεβλημένης τεχνοτροπίας της αγιογραφίας, όπως και εκείνα της αναγέννησης και ανέπτυξε τη δική του μανιέρα (τρόπο), τη δική του τεχνοτροπία.
Η ορθόδοξη αγιογραφία (= αγιο+γραφή = ζωγραφική των αγίων) επέβαλε ένα συγκεκριμένο τρόπο απεικόνισης των θεμάτων της θρησκείας και μόνο αυτών. Δεν ήταν καθορισμένος μόνο ο τρόπος απεικόνισης των μορφών αλλά και η τοποθέτησή τους στην εικόνα. Ο Θεοτοκόπουλος έσπασε αυτό τον αυστηρό κώδικα απεικόνισης και κινήθηκε ελεύθερα στη σύνθεση του θέματος αλλά και στην εικαστική του απόδοση. Το στοιχείο που κράτησε από την αγιογραφία ήταν η σημασία στο σημαινόμενο, το υπαρξιακό βάθος της εικόνας, και κάνοντας ένα βήμα παραπέρα, προσέθεσε την τραγικότητα των μορφών, την εσωτερική ψυχολογική πάλη, το πάθος, το γήινο στοιχείο των ηρώων.
Έργο επηρεασμένο από την κρητική σχολή αγιογραφίας, «Ο Άγιος Λουκάς που ζωγραφίζει την Παναγία και τον Χριστό», 1567
Έργο επηρεασμένο από την αναγέννηση, «Ο Ευαγγελισμός», 1576
Ο κάθε πίνακας του Θεοτοκόπουλου είναι ένα δρώμενο. Οι μορφές του δεν είναι ακίνητες, σιωπηλές, εξιδανικευμένες. Οι μορφές του είναι ζωντανές, νιώθουν, κινούνται στο χώρο του, δεσπόζουν. Είναι δρώντα πρόσωπα, σαν τους ήρωες ενός θεατρικού έργου, σαν ήρωες αρχαίας τραγωδίας..
Αν δούμε τη ζωγραφική σαν μια μάχη σχεδίου και χρώματος, στη ζωγραφική του Θεοτοκόπουλου το χρώμα είναι ο αναμφισβήτητος νικητής, ο μεγάλος κυρίαρχος. Δείτε τα κόκκινα, τα μπλε, τα πράσινα στους πίνακες, πόσο φωτεινά, πόσο έντονα, πόσο ζωντανά είναι. Τα χρώματα βγαίνουν από τον πίνακα, μιλούν, κραυγάζουν.
Εξαιρετικό δείγμα της κυριαρχίας του χρώματος στους πίνακες του Θεοτοκόπουλου, είναι ο ακόλουθος πίνακας με τίτλο «Ο διαμερισμός των ιματίων του Χριστού» (El Espolio), που, παρότι δεν απεικονίζει τη γέννηση, αξίζει να τον συμπεριλάβουμε σε αυτή την παρουσίαση.
Ο Θεοτοκόπουλος επηρέασε την πορεία της τέχνης. Ζωγράφοι όπως ο Πικάσο, ο Σεζάν, ο Πόλοκ, εμπνεύστηκαν και επηρεάστηκαν από τα έργα και την τεχνοτροπία του, για να γεννήσουν με τη σειρά τους το σημαντικότατο προσωπικό τους έργο, έργο στο οποίο οφείλουμε να αφιερώσουμε ιδιαίτερα άρθρα μας.
Αυτοπροσωπογραφία;
c+p: mikres-ores.blogspot.com / magdalena papadaki
ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ
Βιογραφικό: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%BF%CE%BC%CE%AE%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%82_%CE%98%CE%B5%CE%BF%CF%84%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82
http://www.e-telescope.gr/el/arts-and-culture/214-el-greco2
Πλήρης κατάλογος με τα έργα του Θεοτοκόπουλου: http://www.el-greco-foundation.org/
Ένα ντοκιμαντέρ για τον Θεοτοκόπουλο: http://www.edutv.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=1074&Itemid=157
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)