Tο πρόσωπο του τέρατος

Μάνος Χατζιδάκις: "Tο πρόσωπο του τέρατος"

"Τα σχόλια του τρίτου", 1980

"...

Όποιος δεν φοβάται το πρόσωπο του τέρατος, πάει να πει ότι του μοιάζει. Και η πιθανή προέκταση του αξιώματος είναι, να συνηθίσουμε τη φρίκη, να μας τρομάζει ή ομορφιά.

Ο Φρανκεστάϊν έγινε πόστερ και στολίζει το δωμάτιο ενός όμορφου αγοριού. Το αγόρι Ονομάζεται Πινοσέτ ή Βιντέλλα, κι ολομόναχο χορεύει με πάθος ένα ταγκό ελλειπτικό. Δεν υπάρχει μουσική, ούτε τραγουδιστής από κοντά, μονάχα ένας ρυθμός ατέλειωτος και αριθμοί…

Χίλιοι, πεντακόσιοι, πέντε χιλιάδες, δέκα, εκατό χιλιάδες, αριθμοί όχι εντελώς αποσαφηνισμένοι των εξαφανισθέντων, βασανισθέντων και νεκρών.

Και το ταγκό να συνεχίζεται, το δε ποδόσφαιρο στις φάσεις του, να κόβει την αναπνοή εκατομμυρίων θεατών επί της Γης. Εκατομμύρια περισσότεροι απ’ όσους εννοούνε ν’ αντιδράσουνε στο τέρας, και εξαφανίζονται μες σε χαντάκια, σε ρεματιές ή στις αγροτικές ερημιές.

Από την ώρα πού ο Φρανκεστάϊν γίνεται στόλισμα νεανικού δωματίου, ο κόσμος προχωράει μαθηματικά στην εκμηδένιση του. Γιατί δεν είναι πού σταμάτησε να φοβάται, αλλά γιατί συνήθισε να φοβάται…

Κι εγώ με τη σειρά μου δεν φοβάμαι τίποτα περισσότερο, απ’ το μυαλό της κότας. Απ’ το να υποχρεωθώ να συνομιλήσω με μια κότα ή μ’ ένα σκύλο, ή τέλος πάντων, μ’ ένα ζώο δυνατό πού βρυχάται. Τι να τους πω και πώς να τους το πω;

Και μήπως δεν είναι εξευτελισμός, αν επιχειρήσω να μεταφράσω ή να καλύψω τις σκέψεις μου, κάτω από φράσεις απλοϊκές και ηλίθια νοήματα, για να καθησυχάσω τυχόν τη φιλυποψία μιας κότας, που όμως έχει άνωθεν τοποθετηθεί για να μας ελέγχει και να μας καθοδηγεί;

Η υποταγή ή ο εθισμός, σε μια τέτοια συνύπαρξη ή συνδιαλλαγή, δεν προκαλεί τον κίνδυνο της αφομοίωσης ή της λήθης, του πώς πρέπει, του πώς οφείλουμε να σκεφτόμαστε, να πράττουμε και να μιλάμε;

Αναμφισβήτητα αρχίσαμε να το ανεχόμαστε. Και η ανοχή, πολλαπλασιάζει τα ζώα στη δημόσια ζωή, τα ισχυροποιεί και τα βοήθα να συνθέσουν με ακρίβεια τη μορφή του τέρατος, πού προΐσταται, ελέγχει και μας κυβερνά.

Το τέρας σχηματίζεται από τα ζώα κι απ’ τους εχθρούς. Κι ο εχθρός γεννιέται, δεν γίνεται. Μας παρακολουθεί απ’ το σχολείο, σαν ήμασταν παιδιά, κι επιζητεί τον εξαφανισμό μας. [...]

Η μορφή του τέρατος είναι πολύχρωμη. Χιλιάδες φωτεινές επιγραφές με άθλια ονόματα καλλιτεχνών, συλλόγων και εταιριών αυτοκινήτων, στοιβάζονται στην οπτική περιοχή των περαστικών που επιζητούν να σπάσουν τα πολύχρωμα λαμπιόνια για να μπουν μέσα να προφυλαχτούν από τις πόρνες, τα νοσοκομειακά αυτοκίνητα και τις για πάντα ασύλληπτες υπερηχητικές μοτοσυκλέτες.

Προχτές, έτσι για κέφι, αναποδογύρισα μια λεωφόρο ασφαλτοστρωμένη και την είδα πάνω μου, να ξετυλίγεται επικίνδυνα προς την απόλυτη ερημιά της θάλασσας. Ζήτησα να επανέλθω στη όρθια μου στάση, επί της λεωφόρου, αλλά είχε ξημερώσει στο μεταξύ και η εφαρμογή του Οδικού μας Κώδικα δεν μου επέτρεπε την επαναφορά της λεωφόρου στην αρχική της θέση. Έτσι, η μεν λεωφόρος παρέμεινε μετέωρος, κι εγώ επέστρεψα στο σπίτι μου πεζός.

Το τέρας είχε αρχίσει να κυκλοφορεί. Οι οδοκαθαριστές άρχιζαν την παράσταση τους με Σαίξπηρ, Σίλερ και Αισχύλο, μια και ανήκουν δικαιωματικά στο υπουργείο Πολιτισμού. Χορός από τραβεστί, ψάλλει τα χορικά του Θεοδωράκη και αποσύρεται εις τας μικράς οδούς, χορεύοντας συρτάκι. Τουρίστες Γάλλοι, Άγγλοι κι Ελβετοί παρακολουθούν κι ανατριχιάζουν μπρος σ’ αυτό το παραδοσιακό μας μεγαλείο. Και τρέχουνε στις Τράπεζες ν’ αλλάξουνε συνάλλαγμα. 

 

Το τέρας γίνεται γελοίο και κυκλοφορεί ανενόχλητο από Ωδείο σε Ωδείο. Η κλασική μας Μουσική γίνεται Μαγειρείο. Κι όλος ο κόσμος απαιτεί επιδόματα ειδικά από το Δημόσιο Ταμείο. Το ερώτημα περνάει απ’ τις ηλεκτρικές εφημερίδες της κεντρικής πλατείας,  

Πώς θ’ αντιδράσουμε και πώς δε θα συμβιβαστούμε με το τέρας; 

Θυμάστε τι έγινε στην «Ερωφίλη», απο την προηγούμενη φορά. Ο κόσμος της είχε για βασικές αξίες, το ήθος, την αλήθεια και την ομορφιά. Κι έτσι, όταν παρουσιαζότανε η μορφή ενός τέρατος, αναστάτωνε το κοινό αίσθημα, εκ βαθέων, και προκαλούσε απρόσμενη, άμεση και καθοριστική αντίδραση.

Μόλις ο Βασιλιάς έβγαλε τον μανδύα του μεγαλείου του και το προσωπείο του αγαθού αρχηγού πατέρα, κι εφάνη στο πρόσωπο του η μορφή του τέρατος, με τον διαμελισμό του Πανάρετου, ο Χορός, από γυναίκες, ορμά πάνω του, τον ποδοπατά, τον θανατώνει και τον εξαφανίζει.

Αυτό σημαίνει πώς ο χορός των γυναικών αυτών, και δεν φοβήθηκε, αλλά και πώς δεν θα μπορούσε ποτέ να μοιάσει με το πρόσωπο του τέρατος.

..."

Τα παιδιά κάτω στον κάμπο

Τα παιδιά κάτω στον κάμπο

δεν μιλάν με τον καιρό
μόνο πέφτουν στα ποτάμια
για να πιάσουν τον σταυρό.

Τα παιδιά κάτω στον κάμπο
κυνηγούν έναν τρελό
τον επνίγουν με τα χέρια
και τον καίνε στον γιαλό.

Έλα κόρη της σελήνης,
κόρη του αυγερινού.
Να χαρίσεις στα παιδιά μας
λίγα χάδια του ουρανού.

Τα παιδιά κάτω στον κάμπο
κυνηγάνε τους αστούς
πετσοκόβουν τα κεφάλια
από εχθρούς και από πιστούς.

Τα παιδιά κάτω στον κάμπο
κόβουν δεντρολιβανιές
και στολίζουν τα πηγάδια
για να πέσουν μέσα οι νιες.

Τα παιδιά μες τα χωράφια
κοροϊδεύουν τον παπά
του φοράνε όλα τα άμφια
και τον παν στην αγορά.

Έλα κόρη της σελήνης,
έλα και άναψε φωτιά.
Κοίτα τόσα παλληκάρια
που κοιμούνται στη νυχτιά.

Τα παιδιά δεν έχουν μνήμη
τους προγόνους τους πουλούν
και ο, τι αρπάξουν δε θα μείνει
γιατί ευθύς μελαγχολούν.

Ένα ταξίδι στον ανεξιχνίαστο κόσμο του “τσίκι τσίκι”

Ακολούθως θα παρουσιάσω ένα σχέδιο εργασίας που δουλέψαμε με τα νήπια φέτος, για όποιον συνάδελφο θα ήθελε να κάνει κάτι ανάλογο. Η πράξη και η συγκεκριμένη δυναμική της ομάδας μας, μας οδήγησε σε νέους δρόμους και νέες ιδέες που πραγματοποιήσαμε στην τάξη, επεκτείνοντας και εμπλουτίζοντας το πρόγραμμα. 
Σημείωση: παρά την αφορμή για το πρόγραμμα που ήταν η σκηνοθέτις, το πρόγραμμα λειτουργεί και αυτόνομα (απλώς αφαιρούνται οι δραστηριότητες που σχετίζονται με τη σκηνοθέτιδα).

14^ο Νηπιαγωγείο Αθηνών

Υπεύθυνη νηπιαγωγός για το πρόγραμμα: Μάγδα Παπαδάκη

Σχέδιο Εργασίας με θέμα:

Ένα ταξίδι στον ανεξιχνίαστο κόσμο του “τσίκι τσίκι”

Γνωριμία και δημιουργικός διάλογος με το έργο του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη

 

Χρειάστηκε να γεράσω για να μάθω να ζωγραφίζω σαν παιδί.

Joan Miró, 1893-1983, Ισπανός ζωγράφος

Εάν ισχύει αυτό που έγραψε ο Μιρό και θα ασπάζονταν οι περισσότεροι από τους μεγάλους ζωγράφους, εάν τα παιδιά είναι φύσει καλλιτέχνες, τότε ποιος ο λόγος να κάνουμε οποιοδήποτε πρόγραμμα αισθητικής αγωγής στα παιδιά; Γιατί δεν τα αφήνουμε απλώς να δημιουργούν ελεύθερα;

Συμφωνώντας με τον Μιρό ο Πικάσσο θα πει “κάθε παιδί είναι καλλιτέχνης” για να προσθέσει όμως αμέσως μετά, “το θέμα είναι πώς θα παραμείνει καλλιτέχνης μεγαλώνοντας”. Με τη ρήση του αυτή ο Πικάσσο αρθρώνει το βασικό σκοπό της Αισθητικής αγωγής στο Νηπιαγωγείο: να ενισχύσει και να αναπτύξει, να δώσει νέα ερεθίσματα και να απελευθερώσει τη δημιουργική ικανότητα που έχουν τα νήπια.

Ο βασικός σκοπός του νηπιαγωγείου, όπως ορίζεται στο Νέο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών, είναι η ανάπτυξη των ικανοτήτων για Επικοινωνία, Δημιουργική και Κριτική σκέψη, Προσωπική Ταυτότητα και Αυτονομία και των Κοινωνικών ικανοτήτων που σχετίζονται με την ιδιότητα του Πολίτη.

Μία από τις μαθησιακές περιοχές μέσω της οποίας επιτυγχάνεται η ανάπτυξη των ως άνω ικανοτήτων είναι η Τέχνη η Αισθητική Δημιουργία. Σε αυτή τη μαθησιακή περιοχή και συγκεκριμένα στην ενότητα των εικαστικών, εντάσσεται το παρόν Σχέδιο Εργασίας. Ταυτόχρονα όμως το πρόγραμμα επεκτείνεται και σε όλες τις άλλες μαθησιακές περιοχές, όπως η Γλώσσα, η Κοινωνική και Προσωπική ανάπτυξη, η ευαισθητοποίηση ως προς το Περιβάλλον, οι Φυσικές Επιστήμες, τα Μαθηματικά και οι ΤΠΕ.

Γιατί ο Ακριθάκης

Ο ζωγράφος Αλέξης Ακριθάκης είναι ένας από τους σημαντικότερους έλληνες ζωγράφους του εικοστού αιώνα. Έργα του φιλοξενούνται στην εθνική πινακοθήκη αλλά και σε πολλά μουσεία και πινακοθήκες παγκοσμίως. Είναι σημαντικό λοιπόν για τα νήπια, να έρθουν σε επαφή με το έργο ενός σπουδαίου δημιουργού.

Το έργο του Ακριθάκη διακρίνεται από μία μαγική αφηγηματικότητα και μία παιδική γραφή. Τα στοιχεία αυτά το καθιστούν εύκολα προσεγγίσιμο από τα παιδιά, αφού η προσωπική του εικαστική γλώσσα τους είναι προσφιλής.

Τα έργα του είναι αφηγηματικά και συμβολικά. Αντικατοπτρίζουν την ιδέα της ένωσης της τέχνης με τη ζωή. Τα παιδιά μπορούν να 'διαβάσουν' την ιστορία που αφηγείται, να αναγνωρίσουν και να αποκωδικοποιήσουν τα σύμβολα (πχ. βαλίτσα), να γνωρίσουν τη σχέση τέχνης και ζωής, να νιώσουν την τέχνη ως κομμάτι της ζωής τους.

Περά από τους προηγούμενους λόγους, αφορμή για το πρόγραμμα, ήταν η πρόταση μιας σκηνοθέτιδας, να δουλέψουμε το έργο του Ακριθάκη για να τραβήξει πλάνα τα οποία θα συμπεριλάβει στο ντοκιμαντέρ για τον ζωγράφο που ετοιμάζει.

Στόχοι

Οι στόχοι του προγράμματος, ταξινομημένοι ανά μαθησιακή περιοχή, είναι οι ακόλουθοι:

Α. ΤΕΧΝΗ

Α.1. ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

• Να γνωρίσουν το έργο ενός σημαντικού ζωγράφου, του Αλέξη Ακριθάκη
• Να γνωρίσουν και να χρησιμοποιούν απλές τεχνικές για τη δημιουργία πρωτότυπων έργων δύο ή τριών διαστάσεων
• Να αναγνωρίζουν διαφορετικά είδη γραμμών και να αποδίδουν κίνηση μέσω αυτών
• Να δημιουργούν εικαστικές αναπαραστάσεις δύο ή τριών διαστάσεων
• Να συνδέουν εμπειρίες και βιώματα με τις μορφές των εικαστικών και να συζητούν για αυτές
• Να αναγνωρίζουν και να ονομάζουν διαφορετικές σχολές και είδη της εικαστικής τέχνης (συγκεκριμένα: παραστατική ζωγραφική, αφηρημένη τέχνη, τσιπ αρτ, κολάζ, κατασκευή, εγκατάσταση κλπ)
• Να εξοικειωθούν με τους εικαστικούς όρους
• Να περιγράφουν τα έργα τέχνης και να εκφράζουν σκέψεις συναισθήματα και προτιμήσεις
• Να επισκέπτονται εικονικά έκθεση έργων του ζωγράφου

Α.2.ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ:

Επαφή και γνωριμία των νηπίων με την ιδιαίτερη αισθητική γλώσσα του Ακριθάκη σε όλες τις φάσεις εξέλιξης της δημιουργικής του γραφής

• Περίοδος του «τσίκι τσίκι»: το δομικό καμπυλόγραμμο μοτίβο του σχεδίου του, που πολλαπλασιάζεται υβριδικά ώσπου να καλύψει όλη την επιφάνεια του χαρτιού ή του πίνακα
• Χρωματική έκρηξη, μεγάλα σχήματα, χορευτικοί ρυθμοί: Το γνωστό, καμπυλόγραμμο δομικό μοτίβο μεγεθύνεται και χρωματίζεται. Το χρώμα, του οποίου η έκταση ορίζεται από το σύνορο της γραμμής, είναι καθαρό και λαμπερό καθώς περισφίγγεται από δυνατά περιγράμματα όπως τα βιτρό των καθεδρικών ναών.
• Η ταξιδιωτική βαλίτσα: ένα εμβληματικό μοτίβο του Ακριθάκη, το οποίο υποδηλώνει τη βούληση φυγής, αλλά και αναζήτησης. Μέσω της βαλίτσας ο ίδιος ταξιδεύει έξω από τα πλαίσια του πίνακα. Δημιουργεί κατασκευές με διάφορα χρωματισμένα υλικά, ξύλα και σίδερα και τυχαία έτοιμα αντικείμενα (ready made).

Β. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΠΞΗ

• Να αναλαμβάνουν την ευθύνη μίας δραστηριότητας και να την ολοκληρώνουν
• Να δουλεύουν σε ομάδα (συνεργασία)
• Να ακολουθούν κανόνες
• Να αποδέχονται τη διαφορετικότητα
• Να εκφράζουν λεκτικά τα συναισθήματα που τους προκαλούν τα έργα τέχνης.
• Να παρουσιάζουν τα έργα τους στην ομάδα και να εισπράττουν αποδοχή

Γ. ΓΛΩΣΣΑ

• Να λειτουργούν ως ακροατές (περιμένουν τη σειρά τους, προσέχουν τον ομιλητή)
• Να διατυπώνουν και να αιτιολογούν τις προσωπικές τους θέσεις χρησιμοποιώντας το κατάλληλο λεξιλόγιο
• Να διατυπώνουν υποθέσει ςκαι να βγάζουν συμπεράσματα
• Να προσεγγίζουν το έργο τέχνης μέσω του προφορικού λόγου και να μπορούν να περιγράψουν τα συναισθήματα που τους προκαλεί και την κρίση τους
• Να περιγράφουν πρόσωπα (πχ. πώς φαντάζονται τον Ακριθάκη)
• Να εξοικειωθούν με την εικαστική γλώσσα και να αναγνωρίσουν ότι είναι φορέας μηνυμάτων

• Με βάση το εξώφυλλο ενός βιβλίου να κάνουν υποθέσεις για το περιεχόμενο (πχ. Το βιβλίο για τον Ακριθάκη)
• Η γλώσσα στις διάφορες χρήσεις της (πχ πρόσκληση, γράμμα του Ακριθάκη και προς τον Ακριθάκη)

Δ. ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

• Να εξοικειωθούν με την ανακύκλωση απορριμμάτων (ανακύκλωση μέσω της τέχνης)
• Να γνωρίσουν την ιδεολογική θέση της τσιπ αρτ σχετικά με τα απορρίμματα

Ε. ΤΠΕ

• Να αναγνωρίσουν τη σημασία των Η/Υ στην πρόσβαση στη γνώση
• Να εξοικειωθούν με το πρόγραμμα παόυερ πόιντ και να αναγνωρίσουν την πρακτική αξία του
• Να μάθουν να δημιουργούν αρχεία πάουερ πόιντ

ΣΤ. ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ

• Να απαριθμούν αντικείμενα (βαλίτσες)
• Να εντοπίζουν και να περιγράφουν θέσεις και διευθύνσεις (π.χ. στην επάνω πλευρά του πίνακα βλέπω αυτό)
• Να αναγνωρίζουν απλούς και οικείους χάρτες εντοπίζοντας θέσεις και διαδρομές (π.χ. Επιδεικνύοντας το χάρτη της αίθουσας να βρουν τα παιδιά πού έχω αφήσει το βιβλίο)
• Να εντοπίζουν εμπειρικά της ιδιότητες της συμμετρίας (π.χ. οι πεταλούδες του Ακριθάκη)
• Να αντιστοιχίζουν ένα προς ένα (άσκηση με θέμα τον θερινό κινηματογράφο)

Ε. ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ – ενότητα αντικείμενα και υλικά

• Να διακρίνουν και να περιγράφουν τα διάφορα υλικά (όπως ξύλο, χαρτόνι, λαμαρίνα, ύφασμα, σχοινί)
• Να επινοούν νέες χρήσεις των υλικών (πχ δημιουργία βαλίτσας)
  
  

  

Μέσα και Εποπτικό υλικό:

• Βιβλία με έργα του Ακριθάκη
• Δύο αρχεία πάουερ πόιντ, με φωτογραφίες των έργων του Ακριθάκη, ταξινομημένες ανά εικαστική του περίοδο, που δημιουργήθηκαν ειδικά για το πρόγραμμα.
• Φωτογραφίες έργων διαφόρων ζωγράφων και του Ακριθάκη, από αρχείο πάουερ πόιντ που δημιουργήθηκε ειδικά για το πρόγραμμα.
• Αφήγηση και δραματοποίηση ιστορίας που αφορά σε ένα ταξίδι με τη βαλίτσα του Ακριθάκη (η ιστορία γράφτηκε ειδικά για το πρόγραμμα).
• Ταινία που δημιουργήθηκε με μούβι μέικερ για να παρουσιάσει το βιογραφικό του Ακριθάκη.
• Η/Υ, χαρτιά Α4, χαρτόνια από χαρτόκουτες, χαρτί του μέτρου, εφημερίδες, υφάσματα, σχοινιά, ξύλα, κόλλες, μολύβια, μαρκαδόροι, νερομπογιές, λαδοπαστέλ, ψαλίδια
• Μία παλιά δερμάτινη βαλίτσα

Το Σχέδιο Εργασίας

• Ημέρα 1η

Η πρόσκληση

Επιμέρους στόχος: Ενεργοποίηση ενδιαφέροντος

Αξιοποιώντας ως αφορμή το σχέδιο ενός παιδιού, θα πω ότι μου θυμίζει τα έργα του ζωγράφου Αλέξη Ακριθάκη. Τότε θα θυμηθώ ότι η μητέρα του Γιάννη, ενός μαθητή της τάξης μας, σκηνοθετεί ένα ντοκιμαντέρ για τον Ακριθάκη και θα ρωτήσουμε τον Γιάννη να μας περιγράψει τι κάνει και πώς το κάνει. Θα εκμεταλλευθώ την πρόταση ενός παιδιού (εάν υπάρχει) ή θα προτείνω εγώ στα παιδιά να καλέσουμε τη μητέρα του Γιάννη στην τάξη μας, για να μας μιλήσει για τη δουλειά της.

Τα παιδιά θα πουν τι να γράψουμε στην πρόσκληση και εγώ θα το καταγράφω σε ένα χαρτί. Όσα παιδιά θέλουν, θα ζωγραφίσουν ένα σχέδιο πάνω στην πρόσκληση.

Στη συνέχεια θα καταγράψουμε τις ερωτήσεις που θέλουμε να κάνουμε στην σκηνοθέτιδα και θα τις αναρτήσουμε στη γωνιά της συζήτησης.

• Ημέρα 2η

Συνάντηση και γνωριμία με τη σκηνοθέτιδα και μητέρα μαθητή μας

Επιμέρους στόχοι: α) Εξοικείωση με την κάμερα

β) Άνοιγμα και επικοινωνία σχολείου - γονέων

Θα υποδεχθούμε την σκηνοθέτιδα. Θα συζητήσουμε μαζί της. Θα μας παρουσιάσει τα μέσα /εργαλεία της, την κάμερα, τον τρίποδα. Θα μας εξηγήσει ποια είναι η διαφορά της ταινίας από το ντοκιμαντέρ. Θα απαντήσει σε κάθε απορία των νηπίων σχετικά με τον κινηματογράφο.

Τα παιδιά θα διαβάσουν τις ερωτήσεις που είχαμε αναρτήσει στη γωνιά, για να διαπιστώσουν εάν ξεχάσαμε κάποια.

Θα συνεχίσουμε το πρόγραμμα της ημέρας (πρόγευμα, διάλειμμα, άσκηση μαθηματικών με θέμα το θερινό κινηματογράφο) και καθ’ όλη τη διάρκεια του προγράμματος, η σκηνοθέτις θα παριστάνει πως κινηματογραφεί, για να συνηθίσουν τα παιδιά να ζουν με την κάμερα, χωρίς να την προσέχουν.

• Ημέρα 3η

Αφόρμηση:

Κάπου στην αίθουσα θα έχει τοποθετηθεί μια βαλίτσα. Πέφτοντας επάνω της, θα αρχίσω να αφηγούμαι την ακόλουθη ιστορία που γράφτηκε ειδικά για το πρόγραμμα.

Η ιστορία μιας βαλίτσας:

Μια όμορφη ηλιόλουστη ημέρα (ανάλογα με τον καιρό της συγκεκριμένης ημέρας θα αλλάξω την πρόταση), περπατούσα αμέριμνη στο δρόμο και ... μπαμ (!), έπεσα πάνω σε μια βαλίτσα (ενώ το διηγούμαι θα πέσω επάνω στη βαλίτσα).

Πώς βρέθηκε εδώ αυτή η βαλίτσα;

Ποιος την άφησε;

Γιατί την ετοίμασε;

Τι ήθελε να κάνει;

Τι βάζουμε σε μια βαλίτσα;

Γιατί (και από τι) θέλουμε να φύγουμε;

Γιατί θέλουμε να ταξιδέψουμε;

Πού θέλουμε να πάμε;

Τι αναζητάμε;

Πού θα θέλατε να πάμε με αυτή τη βαλίτσα;

Αν βρίσκατε μία βαλίτσα τι θα κάνατε;

Να την ανοίξουμε;

Υποθέστε τι έχει μέσα και αιτιολογήστε γιατί.

Τι δεν θα μπορούσε να έχει μέσα;

Εσείς τι θα θέλατε να έχει;

Κάποτε λοιπόν ζούσε ένας ζωγράφος που αγαπούσε πολύ τις βαλίτσες. Έφτιαχνε βαλίτσες από ό,τι έβρισκε: ξύλα, χαρτόνια, υφάσματα και λαμαρίνες. Βαλίτσες μονόχρωμες και πολύχρωμες, ζωγραφισμένες ή κατασκευασμένες, μεγάλες ή μικρές.

Γιατί λέτε να έφτιαχνε βαλίτσες;

Τι χαρακτήρα θα είχε αυτός ο ζωγράφος; Τι θα του άρεσε να κάνει; Τι θέλει να μας πει μέσα από το θέμα που επέλεξε;

Αλλά ας επιστρέψουμε στη βαλίτσα μας. Θέλετε να την ανοίξουμε; Μα τι βλέπω! Εδώ έχει ένα γράμμα (στη θέση όπου γράφουμε το όνομα του ιδιοκτήτη, έχει ένα διπλωμένο γράμμα - το διαβάζω).

“Αγαπημένα μου παιδιά. Σας αγαπώ πολύ, όπως αγαπούσα και την κόρη μου. Η δασκάλα σας είναι πολύ τυχερή που βλέπει κάθε μέρα τις ζωγραφιές σας. Θα ήθελα κι εγώ να ήμουν νηπιαγωγός και να τις βλέπω. Αντί για νηπιαγωγός έγινα ζωγράφος. Και ξέρετε ποιος ήταν ο δάσκαλος της ζωγραφικής μου; Εσείς! Ναι εσείς! Στην αρχή έφτιαχνα μόνο μαύρα σχέδια σε άσπρο χαρτί. Όμως μετά έμαθα από εσάς τα χρώματα και πλημμύρισαν τις ζωγραφιές μου. Μετά είδα τις κατασκευές που κάνετε με τα χαρτόνια και αποφάσισα να κάνω κι εγώ, αλλά ένα ήτανε το αγαπημένο μου θέμα: οι βαλίτσες. Άκουσα ότι κι εσείς αγαπάτε τις βαλίτσες και τα ταξίδια, όπως εγώ. Για αυτό αποφάσισα να σας αφήσω αυτή τη βαλίτσα. Ό,τι έχει μέσα είναι τα δικά μου δώρα για εσάς που με μάθατε πώς να ζωγραφίζω. Με όλη μου την αγάπη. Αλέξης”

Τι λέτε λοιπόν να έχει η βαλίτσα;

Να την ανοίξουμε;

Ανοίγουμε τη βαλίτσα. Μέσα έχει 24 βαλίτσες από χοντρό ανακυκλωμένο χαρτόνι χαρτοκιβωτίων, και 3 ακόμη βαλίτσες που είναι ζωγραφισμένες βάσει των 3 περιόδων του Ακριθάκη – μία τσίκι-τσίκι, μία με έντονα χρώματα και η τελευταία σαν τις κατασκευές του.

Ο Ακριθάκης σας χαρίζει από μία βαλίτσα. Αλλά έχει βάλει μέσα και τρεις δικές του. Ας τις παρατηρήσουμε (τα παιδιά περιγράφουν τις βαλίτσες του). Ενώ τις παρατηρούμε, δείχνω και το πάουερ πόιντ με τα σχετικά έργα του.

Παρατήρηση, ανάλυση των έργων

Δείχνοντας το πάουερ πόιντ, σταματάω στα έργα, προτρέπω τα παιδιά να τα παρατηρήσουν, να τα περιγράψουν, να πουν τι νοιώθουν, με τι θα μπορούσαν να τα παρομοιάσουν, να τα κρίνουν λέγοντας τι τους αρέσει και τι όχι και γιατί.

Στο τέλος τους ζητάω να πουν ποια είναι η αγαπημένη περίοδος του καθενός και να αιτιολογήσει γιατί την επιλέγει.

Ατομική δημιουργία / έκφραση

Μετά την παρατήρηση και συζήτηση πάνω στα έργα, θα προτείνω στα παιδιά να δημιουργήσουν τη βαλίτσα τους, με όποιο υλικό και τρόπο επιλέξουν (ζωγραφική ή κατασκευή ή μικτή τεχνική), εμπνευσμένοι από την περίοδο του δημιουργού που τους αρέσει περισσότερο. Θα έχω τοποθετήσει επάνω στα τραπέζια και το πάτωμα μολύβια, λαδοπαστέλ, μαρκαδόρους, νερομπογιές, χαρτιά για κολάζ, κόλες, αντικείμενα ανακύκλωσης (μαλλί πλεξίματος, καπάκια, χαρτόνια, κορδέλες, εφημερίδες).

• Ημέρα 4η

(Σημείωση: Την ημέρα αυτή θα γίνει η κινηματογράφηση της δουλειάς μας, για να συμπεριληφθεί τμήμα της, στο ως άνω ντοκιμαντέρ)

Επιμέρους στόχος: να παρατηρούν και να διακρίνουν τα έργα του δημιουργού

Παρακολουθούμε ένα δεύτερο πάουερ πόιντ που δείχνει διάφορα έργα του Ακριθάκη, πολλά εκ των οποίων δεν ήταν στο πρώτο αρχείο. Τα παιδιά παρατηρούν τα έργα και διακρίνουν αυτά που βλέπουμε για πρώτη φορά.

Στη συνέχεια τους δείχνω ένα τρίτο πάουερ πόιντ με έργα διαφόρων ζωγράφων και του Ακριθάκη. Τους ζητώ να αναγνωρίσουν τα έργα του Ακριθάκη.

Ομαδική δημιουργία / έκφραση

Έχω απλώσει στο πάτωμα ένα μεγάλο κομμάτι χαρτιού του μέτρου. Τα παιδιά κάθονται γύρω από το χαρτί και ζωγραφίζουν μονόχρωμα-μαύρα σχέδια (ανάλογα με το τσίκι-τσίκι), αλλά και πολύχρωμα, ανάλογα των άλλων περιόδων του ζωγράφου, γεμίζοντας το χαρτί από κάθε πλευρά. Στόχος μας να γεμίσουμε την επιφάνεια, να δημιουργήσουμε κόσμο στη θέση του κενού, να κάνουμε δικό μας το άγνωστο, να μορφοποιήσουμε το άμορφο.

• Ημέρα 5η

Ο άνθρωπος Ακριθάκης

Ζητάω από τα παιδιά να υποθέσουν ποιός θα ήταν ο ίδιος ο Ακριθάκης, ποια ζωή έζησε, πού, και πώς, και να αιτιολογήσουν την υπόθεσή τους.

Ζωγραφίζω το ζωγράφο

Προτρέπω τα παιδιά να ζωγραφίσουν τον Ακριθάκη, όπως τον φαντάζονται, με ό,τι υλικό και τεχνοτροπία θέλουν.

Το κάθε παιδί δείχνει τη ζωγραφιά του στη γωνιά συζήτησης και εξηγεί γιατί τον ζωγράφισε όπως τον ζωγράφισε.

Δείχνω στα παιδιά ένα βίντεο που έφτιαξα (μέσω μούβι μέικερ) για τη ζωή του Ακριθάκη. Συζητάμε για τη ζωή του. Τα παιδιά λένε εάν ήταν όπως τον είχαν φανταστεί ή όχι, και εξηγούν γιατί.

Γράμμα στον Ακριθάκη

Θα γράψουμε με τα παιδιά ένα γράμμα στο Ακριθάκη (σαν μια απάντηση στο γράμμα του). Τι θα είχανε να του πουν μετά από αυτή την εμπειρία; Τι νιώσανε κοιτώντας τους πίνακές του; Ποιος πίνακας τους άρεσε και γιατί; Τι θα ήθελαν να τους ζωγραφίσει;

• Ημέρα 6η

Αξιολόγηση – αποτίμηση του προγράμματος

Συζητάμε με τα παιδιά για την εμπειρία μας, τόσο με τη γνωριμία με το έργο του Ακριθάκη, όσο και με την κινηματογράφηση του ντοκιμαντέρ. Τα παιδιά εκφράζουν τα συναισθήματα που ένιωσαν από αυτή την εμπειρία, λένε τι έμαθαν, τι τους εντυπωσίασε περισσότερο ή τι τους απογοήτευσε.

Το δώρο της κυρίας Εύης

Κάθε παιδί ζωγραφίζει ένα έργο για να το χαρίσει στη μητέρα του Γιάννη. Στο έργο αυτό αποτυπώνει την εμπειρία του από το πρόγραμμα. Στο τέλος φτιάχνουμε ένα βιβλίο (τετράδιο) με όλα τα έργα των παιδιών και το δίνουμε στον Γιάννη, για να το χαρίσει στη μητέρα του.

Αναμνηστικό μιας εμπειρίας

Δημιουργία αρχείου πάουερ πόιντ με τα έργα των παιδιών

Δείχνω στα παιδιά πώς δημιουργείται ένα αρχείο παρουσίασης πάουερ πόιντ. Δείχνω πώς θα περνάνε φωτογραφίες στο αρχείο και πώς θα γράφουμε κείμενο σε κάθε διαφάνεια. Κάθε παιδί φωτογραφίζει τα έργα που έκανε κατά τη διάρκεια του προγράμματος. Τις φωτογραφίες τις περνάμε σε ένα φάκελο. Τα παιδιά γράφουν το όνομα του φακέλου. Κάθε παιδί περνάει σε διαφάνειες του παουερ πόιντ τις φωτογραφίες από τα έργα του και γράφει το όνομά του, κάτω από κάθε διαφάνεια. Αποθηκεύουμε το αρχείο και το αποστέλλουμε με μέιλ στους γονείς των παιδιών.

Ακριθάκης Αλέξης - Βιογραφικό

(1939 Αθήνα - 1994 Αθήνα)

Πηγή: http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artist_id=4359&sel=352

Το ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική εκδηλώθηκε από τα μαθητικά του χρόνια, δεν έκανε όμως ποτέ επίσημες σπουδές. Η γνωριμία του, ωστόσο, με το φιλόσοφο Γιώργο Μακρή υπήρξε αποφασιστική και τον οδήγησε στη συστηματική ενασχόληση με την τέχνη. Την περίοδο 1958-1960 έζησε στο Παρίσι, όπου γνωρίστηκε με τον Alberto Giacometti και άλλες σημαντικές προσωπικότητες και συνδέθηκε με στενή φιλία με τον Θανάση Τσίγκο. Το 1968 πήγε στο Βερολίνο ως υπότροφος της D.A.A.D., παραμένοντας συνολικά ως το 1984. Εκεί συνδέθηκε με τον Κωνσταντίνο Ξενάκη και ήρθε σε επαφή με κύκλους του χορού και του θεάτρου, που αναζωπύρωσαν το ενδιαφέρον του για το θέατρο. Το 1965 παρουσίασε την πρώτη ατομική του έκθεση στο Γαλλικό Ινστιτούτο της Αθήνας, την οποία οι κριτικοί δέχτηκαν με επιφύλαξη. Ακολούθησαν ατομικές παρουσιάσεις σε διάφορες ευρωπαϊκές γκαλερί, ανάμεσα στις οποίες και του Αλέξανδρου Ιόλα, καθώς και συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ενώ το 1998 το έργο του παρουσιάστηκε αναδρομικά στην Εθνική Πινακοθήκη.

Φύση ανήσυχη και επαναστατική, ο Ακριθάκης αρνήθηκε κάθε μορφής συμβατικότητα και έκανε τέχνη την ίδια τη ζωή. Η πρώτη φάση της δουλειάς του περιλαμβάνει συνθέσεις γραμμικές, ασπρόμαυρες, τα "τσίκι τσίκι", που δημιουργούσε ξεκινώντας από μια τυχαία κουκίδα πανω στο χαρτί. Αργότερα άρχισε να χρησιμοποιεί συγκεκριμένα εκφραστικά σύμβολα, όπως τον ήλιο, τη φωτιά, το μάτι, το πουλί, την καρδούλα, το ελικόπτερο, το αεροπλάνο, το καραβάκι, το βέλος και να δημιουργεί συνθέσεις με έντονες χρωματικές αντιθέσεις και περιγράμματα, καθώς και τη βαλίτσα, που αποτέλεσε ένα επαναλαμβανόμενο σύμβολο της αιώνιας φυγής. Σε μια μεταγενέστερη φάση, χρησιμοποιώντας καινούργια ή φθαρμένα ξύλα και ενσωματώνοντας στην επιφάνειά τους διάφορα ευτελή υλικά, δημιούργησε ξύλινες κατασκευές, που στη συνέχεια εμπλουτίστηκαν με επιζωγραφίσεις και λαμπάκια, καθρεφτάκια και πλαστικά λουλούδια. Παράλληλα πραγματοποίησε σειρές με κολλάζ, ενώ το 1986, σε συνεργασία με τον Γιώργο Λάππα, δημιούργησε το Τσίρκο. Σε πιο περιορισμένη κλίμακα ασχολήθηκε επίσης με την εικονογράφηση βιβλίων και φιλοτέχνησε σκηνικά και κοστούμια για θεατρικές παραστάσεις.

Ο Εγωιστής Γίγαντας

Τα χριστούγεννα ανεβάσαμε στο νηπιαγωγείο μας τον Εγωιστή Γίγαντα του Όσκαρ Ουάιλντ.
Ακολούθως θα ανεβάσω το σενάριο που έγραψα διασκευάζοντας το παραμύθι, αλλά και τους στίχους που έγραψα για τα τραγούδια της παράστασης, για όποιον συνάδελφο θα το ήθελε.

Η δομή της παράστασης είναι η ακόλουθη:
 

Μουσικη – αρχή του παραμυθιού

Ξεκινάμε με σβηστά φώτα και το μισό τραγούδι [εγωιστής γίγαντας]

Ενώ τραγουδούν τα παιδιά, κάποια από αυτά παίζουν θέατρο σκιών με τις φιγούρες που έφτιαξαν τα ίδια, δραματοποιώντας την ιστορία του έργου.

Αφήγηση - παιδιά

Τα παιδιά σε 4 ομάδες παίζουν ενδεικτικά 4 παιχνίδια

Αφήγηση - γίγαντας

Χο, χο χο χο

Αφήγηση για τοίχο – πινακίδα – γράψιμο πινακίδας

Τραγούδι για Τοίχο

Αφήγηση για χειμώνα - μουσικη

Τραγούδι Πετρα Βουβή

Αφήγηση για παιδάκι μέχρι το τέλος

Τραγούδι υπόλοιπο [εγωιστής γίγαντας]

Παρουσίαση παιδιών - μουσικη

Το διασκευασμένο σενάριο είναι το ακόλουθο:

Αρχή – τραγούδι

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν ένας απέραντος, παραμυθένιος κήπος. Τα πιο όμορφα λουλούδια άνθιζαν πάνω στο απαλό χορτάρι του. Ευαίσθητα κυκλάμινα φύτρωναν πλάι στις άγριες τριανταφυλλιές. Ένας μεγάλος πλάτανος έριχνε τη βαθιά σκιά του πάνω στα μικρά χαμομήλια.

Οι λεμονιές και οι πορτοκαλιές ευώδιαζαν τον τόπο. Κι όλα του κόσμου τα πουλιά κάθονταν να ξεκουραστούν στα κλαδιά των δέντρων του κήπου.

Στη μέση του κήπου υπήρχε ένας πύργος, πελώριος και επιβλητικός. Ένας μεγάλος κισσός είχε σκαρφαλώσει στις πέτρες του πύργου, που έμοιαζε να είναι φτιαγμένος από φύλλα.

Ήταν ο πύργος του γίγαντα. Όλοι έτσι τον έλεγαν, αλλά τον γίγαντα δεν τον είχε δει ποτέ κανένας. Έτσι τα παιδιά της γειτονιάς ήταν πολύ ευτυχισμένα που είχαν έναν κήπο να παίζουν.

Παιχνίδια

Κάποια μέρα έγινε το κακό. Ο γίγαντας που έλειπε για χρόνια, αποφάσισε να γυρίσει στον πύργο του.

 Όταν έφτασε στον κήπο, είδε τα παιδιά να παίζουν ανέμελα. Μα πώς τολμούσαν; Με ποιο δικαίωμα έπαιζαν στον δικό του τον κήπο;

 “Τι κάνετε στον κήπο ΜΟΥ! φώναξε με άγρια φωνή ο γίγαντας. “Ο κήπος αυτός είναι ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ! Ακούτε; ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ! Έξω όλοι!” Τα παιδιά τρομαγμένα έτρεξαν με όση δύναμη είχαν και βγήκαν έξω από τον κήπο.

Χο χο χο χο

 Μόλις έφυγαν τα παιδιά ο γίγαντας άρχισε να χτίζει έναν τοίχο γύρω από τον κήπο. Ήταν ένας ψηλός και χοντρός τοίχος. Μετά πήρε ένα μεγάλο ξύλο το κάρφωσε στον τοίχο και έγραψε: “Ιδιοκτησία του Γίγαντα - Απαγορεύεται η είσοδος”.

Τα παιδιά δεν προσπάθησαν να σκαρφαλώσουν στον τοίχο. Είχαν φοβηθεί τόσο πολύ από τη φωνή και την όψη του γίγαντα, που δεν τολμούσαν ούτε να το σκεφτούν.

Τα παιδιά δεν είχαν πια χώρο για να παίξουν. Στριμωγμένα στα τσιμέντα των πεζοδρομίων, ονειρεύονταν τον κήπο. Αλλά το όνειρο γινόταν εφιάλτης όταν έβλεπαν τον τοίχο.

Τραγούδι – τοιχος – αδελφες τατα

Ο καιρός πέρασε, ήρθε ο χειμώνας στην πόλη. Βροχές, κρύο, παγωνιά. Με τέτοιον καιρό δεν μπορούσαν να παίξουν τα παιδιά. Κλείστηκαν στα σπίτια τους και διάβαζαν παραμύθια.

 Ο χειμώνας πέρασε και από τον κήπο του γίγαντα: “Καλά είναι εδώ” είπε. “Δεν με ενοχλεί κανένας. Λέω να μείνω για πάντα.” Έτσι κι έγινε.

Και όπως γίνεται πάντα, ο χειμώνας πέρασε και ήρθε η άνοιξη. Τα χιόνια έλιωσαν. Στο χώμα φύτρωσαν χορταράκια. Τα δέντρα ανθίσαν. Τα πουλιά γύρισαν από το ταξίδι τους και άρχισαν να κελαηδούν.

Παντού ήρθε η άνοιξη, εκτός από τον κήπο του γίγαντα. Τα πουλιά δεν ήθελαν να κελαηδήσουν στον κήπο του, ούτε τα λουλούδια να ανθίσουν. Μόνο ο χειμώνας χαιρόταν εκεί.

Μουσική αέρα – φώτα σβηστά - μπλε

Ο χειμώνας φώναξε τους φίλους του, την παγωνιά, την καταιγίδα και το χαλάζι. “Ωραία είναι εδώ” ειπαν και κάθισαν και αυτοί στον κήπο.

Η παγωνιά έκαψε τον μεγάλο κισσό. Ο πύργος έμεινε γυμνός και πέτρινος, όπως την ημέρα που τον έχτισαν. Η καταιγίδα ξερίζωσε το τελευταίο χορτάρι. Το χαλάζι έσπασε τα παράθυρα του πύργου.

Τους άκουσε ο βοριάς και ήρθε φοβερός και τρομερός στον κήπο. Φύσηξε αγριεμένος και σήκωσε τα κεραμίδια του πύργου. Κι αφού τα στριφογύρισε στον ουρανό, τα έριξε απότομα κάτω και τα έσπασε.

“Μα γιατί δεν έρχεται η άνοιξη;” αναρωτήθηκε ο γίγαντας. “Η στέγη στάζει και το τζάκι δεν μπορεί να με ζεστάνει. Ούτε μια φωνή, ούτε ένα πουλί δεν ακούγεται. Έστω μια μέλισσα! Πώς να αντέξω τόση μοναξιά; Ο πύργος έγινε φυλακή.”

Πέτρα βουβή

Από την άλλη πλευρά του τοίχου έπαιζαν, όσο μπορούσαν, τα παιδιά. Ένα μικρό αγοράκι καθόταν μόνο του στην άκρη. Μόλις είχε έρθει στην πόλη και τα άλλα παιδιά δεν το έπαιζαν.

 Έτσι το αγόρι βρήκε ένα δικό του παιχνίδι. Έσκαβε τον τοίχο του γίγαντα. Έσκαβε, έσκαβε, ώσπου άνοιξε μια χαραμάδα. Μια μικρή χαραμάδα, που χωρούσε μόνο αυτό να περάσει. Και πέρασε. Ένα μικρό αηδόνι πέταξε πάνω από το αγόρι και στάθηκε στο κλαδί ενός δέντρου.

Ο γίγαντας άκουσε το αηδόνι. “Τι όμορφη μελωδία!” είπε και βγήκε στον κήπο. Κι εκεί είδε το παιδί. Το παιδί κοίταξε τον γίγαντα. Ο Γίγαντας κοίταξε το παιδί. Τα άλλα παιδιά κοίταζαν με τρόμο από τη χαραμάδα. Το παιδί χαμογέλασε με αγάπη.

Ο Γίγαντας πλησίασε το παιδί, άπλωσε το τεράστιο χέρι του και ... ανέβασε το παιδί στο δέντρο. Αμέσως το χιόνι έλιωσε και το δέντρο γέμισε φύλλα και λουλούδια. Τα παιδιά δεν πίστευαν στα μάτια τους.

Αυτό ήτανε. Το χαμόγελο του παιδιού γιάτρεψε τη μοναξιά του γίγαντα. “Πόσο εγωιστής ήμουνα.” είπε ο γίγαντας μετανιωμένος. Ελάτε παιδιά, βάλτε ένα χεράκι να γκρεμίσουμε τον τοίχο. Κι έτσι όλοι μαζί γκρέμισαν τον τοίχο.

Εδώ τελειώνει ο μύθος μας, δεν ξέρω αν είναι αλήθεια

ζήσανε όλοι τους καλά που λεν τα παραμύθια

κι έμεινα μόνος να γυρνώ στου κόσμου την αρένα

τα τείχη που χωρίζουνε, να ρίχνω ένα ένα

Τα τραγούδια της παράστασης ήταν τα ακόλουθα:

Χο χο χο χο

(τα τραγουδάμε σαν λάκτισμα, στίχοι Μάγδα Παπαδάκη)

Χο χο χο χο

τι κάνετε εδώ

στον δικό μου τον κήπο

στην ιδιοκτησία μου

χο χο χο χο χο χο

πώς τολμάτε και παίζετε εδώ

όλα τούτα τα έχω εγώ

είναι ιδιοκτησία μου

Τα τείχη [Αδελφές Τατα]

https://www.youtube.com/watch?v=L180iuUKP2s

(Μουσική: Μάνος Χατζιδάκης, στίχοι για την παράσταση: Μάγδα Παπαδάκη) 

 

Τα τείχη τα ψηλά κανενας δεν περνά

είπε ο γί, είπε ο γίγαντας παιδιά

Στον κήπο απαγορεύεται

να παίζετε να τρέχετε

να γελάτε δυ δυνατά δυνατά

τα τείχη τα ψηλά κανενας δεν περνά

είπε ο γίγαντας παιδιά

Τα τείχη τα ψηλά δεν είναι αληθινά

είναι μό είναι μόνο στα μυαλά

Οι φόβοι μας τα χτίζουνε

οι πόθοι τα γκρεμίζουνε

είναι όλα δυ, δυνατά δυνατά

τα τείχη τα ψηλά δεν είναι αληθινά

είναι μόνο στα μυαλά

Ο Εγωιστής Γίγαντας [Η Παναγία των Πατησίων]

https://www.youtube.com/watch?v=lgbPxBKGzp0

(Μουσική: Μάνος Χατζιδάκης, στίχοι για την παράσταση: Μάγδα Παπαδάκη)

Μια μέρα ανοιξιάτικη που άνθιζαν τα λουλούδια /ανθίζουν

σε κήπο παίζαν τα παιδιά με γέλια και τραγούδια

χορεύαν γύρω τους πουλιά αηδόνια κελαηδούσαν

και πεταλούδες όμορφες στα χέρια τους πετούσαν

Μά έρχεται ο γίγαντας που 'λειπε τόσα χρόνια

τρέχουν και φεύγουν τα παιδιά, τρέμουν τα χελιδόνια

και γράφει μια επιγραφή στον τοίχο την καρφώνει

θα τιμωρήσω όποιον δω στον κήπο να τρυπώνει

Χειμώνας μπαίνει απότομα κι απλώνει τα φτερά του

κάθεται πάνω στο φυτό και καίει τα λούλουδά του

ο άνεμος λυσσομανά, αγριεύει και βροντάει

κι η καταιγίδα γίνεται ποτάμι που κυλάει

Μα ο γίγαντας είναι τυφλός απ' τον εγωισμό του

ψάχνει να βρει τους αίτιους έξω απ' τον εαυτό του

δεν θέλει να παραδεχθεί πως όσα και να έχει

η μοναξιά ειναι βάσανο, κανένας δεν αντέχει

Πέρασε γρήγορα ο καιρός οι μέρες κι οι βδομάδες

κι ένα παιδί που το 'χανε έξω απ' τις ομάδες

φτιάχνει στο τοίχο μια ρωγμή, βουτάει στο άσπρο χιόνι

και μπαίνει μες του γίγαντα το παγωμένο αλώνι

Φύγε μοναχοπούλι μου ποιος τώρα θα σε σώσει

άμα σε πιάσει ο γίγαντας στα χέρια θα σε λιώσει

Η γης τραντάχτηκε με μιας βρόντησε από άκρη σε άκρη

μα το παιδάκι ατάραχο του γέλασε με αγάπη

Μπήκανε τότε τα παιδιά στον έρημο τον κήπο

κι όλοι μαζί γκρεμίσανε του γίγαντα τον τοίχο

Η πινακίδα έγραφε 'ο κήπος των θαυμάτων'

των ξένων, των ανήμπορων κι όλων των αδυνάτων

Εδώ τελειώνει ο μύθος μας, δεν ξέρω αν είναι αλήθεια

ζήσανε όλοι τους καλά που λεν τα παραμύθια

κι έμεινα μόνος να γυρνώ στου κόσμου την αρένα

τα τείχη που χωρίζουνε, να ρίχνω ένα ένα

Πέτρα βουβή https://www.youtube.com/watch?v=YEIVtSDraN8

(Στίχοι: Γιώργος Σταυρακάκης, Μουσική: Βασίλης Ξυλούρης, Ερμηνεία: Ψαραντώνης)

Πέτρα βουβή στο βορεινό πως νταγιαντίζεις πε μου
το ξεροβόρι του χιονιά, την όργητα τ’ ανέμου.

Κι οι πέτρες δεν την έχουνε την τόση αμοναξά μου
γιατί είδα μια κι είχε αγκαλιά τη ρίζα τ’ ασφεντάμου.

Διονύσιος Σολωμός: "Ελεύθεροι Πολιορκημένοι"

Φέτος για την 25η Μαρτίου έχουμε ένα αφιέρωμα στους Ελεύθερους Πολιορκημένους του Διονυσίου Σολωμού. Ο Σολωμός είναι ένας από τους σημαντικότερους ποιητές μας. Η γιορτή της 25ης Μαρτίου είναι μία ευκαιρία για να γνωρίσουν τα νήπια τον θαυμαστό λόγο, τη μουσική και τη δύναμη των εικόνων, των Ελεύθερων Πολιορκημένων.

Ακολούθως ανεβάζω το κείμενο με την επιλογή από τα σχεδιάσματα, για όποιο/α συνάδελφο θα ήθελε να το ανεβάσει στο νηπιαγωγείο του/της.

Η μουσική που επέλεξα είναι από το ομώνυμο έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου, όπως και από το Άξιον Εστί, του Μίκη Θεοδωράκη και του Οδυσσέα Ελύτη.

Το κείμενο της γιορτής:

Εισαγωγή – Μίκης Θεοδωράκης: Ναοί στο σχήμα του Ουρανού (μπαίνουν στη σκηνή)

Ήτανε Απρίλης του 1826. Πέντε χρόνια μετά την κήρυξη της επανάστασης. Για έναν ολόκληρο χρόνο οι Τούρκοι πολιορκούσαν το Μεσολόγγι.

Βρέθηκα σε έναν τόπο σκοτεινό και βροντερό, που σκιρτούσε σαν κλωνί από στάρι στο μύλο που αλέθει γρήγορα. Που κόχλαζε σαν το νερό που βράζει. Και τότε κατάλαβα πως ήτανε το Μεσολόγγι.
Αλλά δεν έβλεπα μήτε το κάστρο, μήτε το στρατόπεδο, μήτε τη λίμνη, μήτε τη θάλασσα, μήτε τη γη που πατούσα, μήτε τον ουρανό. Τα σκέπαζε όλα, τα πάντα, μαυρίλα και πίσσα, γιομάτη λάμψη, βροντή και αστροπελέκι.


Και ύψωσα τα χέρια μου και τα μάτια μου να προσευχηθώ.
Και ιδού, μες στην καπνίλα, μία μεγάλη γυναίκα, με φόρεμα μαύρο σαν του λαγού το αίμα, που η σπίθα το άγγιζε κι έσβηνε.
Και με φωνή που μου φαινόταν πως νικάει την ταραχή του πολέμου άρχισε:

Τραγούδι και απαγγελία:

«Το χάραμα επήρα
Του Ήλιου το δρόμο,
Κρεμώντας τη λύρα
Τη δίκαιη στον ώμο
Κι απ' όπου χαράζει
Ως όπου βυθά,
Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι.»


Παράμερα στέκει
Ο άντρας και κλαίει·
Αργά το τουφέκι
Σηκώνει και λέει:
«Σε τούτο το χέρι
Τι κάνεις εσύ;
Ο εχθρός μου το ξέρει
Πως μου είσαι βαρύ.»

Τῆς μάνας ὢ λαύρα!
Τὰ τέκνα τριγύρου
Φθαρμένα καὶ μαῦρα,
Σὰν ἴσκιους ὀνείρου·
Λαλεῖ τὸ πουλάκι
Εις τοῦ πόνου τὴ γῆ,
Καὶ βρίσκει σπειράκι,
Καὶ μάννα φθονεῖ.

12.000 άνθρωποι για 12 μήνες. Γυναίκες και άνδρες, νέοι, γέροι και παιδιά. Όλοι. Αποκλεισμένοι από τον κόσμο, μέσα στην πόλη τους, στον τόπο τους, στη γη τους. Κάποτε τα τρόφιμα σώθηκαν. Η πείνα άρχισε να τους θερίζει.


Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει·
Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η μάνα το ζηλεύει.
Τα μάτια η πείνα εμαύρισε· στα μάτια η μάνα μνέει·¹
Στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει:
«Έρμο τουφέκι σκοτεινό, τι σ' έχω γω στο χέρι;
Οπού συ μου 'γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

Τραγούδι

Θάλασσα, γη, ουρανός, συγχωνευμένα. Επιφάνεια και βάθος συγχωνευμένα. Όλα πολιορκούν τους ανθρώπους.
Η ωραιότητα της φύσης που τους περιτριγυρίζει, αυξαίνει στους εχθρούς την ανυπομονησία να πάρουν τη χαριτωμένη γη, και στους τους πολιορκημένους τον πόνο ότι θα τη χάσουν.

Μουσική

Ο Απρίλης με τον Έρωτα χορεύουν και γελούνε,
Κι όσ' άνθια βγαίνουν και καρποί, τόσ' άρματα σε κλειούνε.
Λευκό βουνάκι πρόβατα, κινούμενο βελάζει,
Και μες στη θάλασσα βαθιά, ξαναπετιέται πάλι,
Κι ολόλευκο εσύσμιξε με τ' ουρανού τα κάλλη.

Και μες στης λίμνης τα νερά, όπ' έφθασε μ' ασπούδα,
Έπαιξε με τον ίσκιο της γαλάζια πεταλούδα,
Που ευώδιασε τον ύπνο της μέσα στον άγριο κρίνο·
Το σκουληκάκι βρίσκεται σ' ώρα γλυκιά κι εκείνο.

Μάγεμα η φύσις κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη,
Η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι·
Με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει·
Όποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορές πεθαίνει.

Τρέμ' η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της.
Μες στα χαράματα συχνά, και μες στα μεσημέρια,
κι όταν θολώσουν τα νερά, κι όταν πληθύνουν τ' άστρα,
ξάφνου σκιρτούν οι ακρογιαλιές, τα πέλαγα κι οι βράχοι. 
 
Αρχίζει τραγούδι

Έστησ' ο Έρωτας χορό με τον ξανθόν Απρίλη,
κι η φύσις ηύρε την καλή και τη γλυκειά της ώρα,
και μες στη σκιά που φούντωσε και κλει δροσιές και μόσχους
ανάκουστος κιλαϊδισμός και λιποθυμισμένος.

Νερά καθάρια καί γλυκά, νερά χαριτωμένα,
χύνονται μες στην άβυσσο τη μοσχοβολισμένη,
και παίρνουνε το μόσχο της, κι αφήνουν τη δροσιά τους,
κι ούλα στον ήλιο δείχνοντας τα πλούτια της πηγής τους,
τρέχουν εδώ, τρέχουν εκεί, και κάνουν σαν αηδόνια.
Έξ αναβρύζει κι η ζωή σε γή, σε ουρανό, σε κυμα.

Αλλά στης λίμνης το νερό, που ακίνητό είναι κι άσπρο,
ακίνητο όπου κι αν ιδείς, και κάτασπρο ως τον πάτο,
με μικρόν ίσκιον άγνωρον, έπαιξε η πεταλούδα,
που είχε ευωδίσει τσ' ύπνους της, μεσα στον άγριο κρίνο.
«Αλαφροΐσκιωτε καλέ, για πες απόψε τι 'δες;».

«Νύχτα γιομάτη θαύματα, νύχτα σπαρμένη μάγια!
Χωρίς ποσώς γης, ουρανός και θάλασσα να πνένε,
ουδέ όσο καν η μέλισσα κοντά στο λουλουδάκι,
γύρου σε κάτι ατάραχο που ασπρίζει μες στη λίμνη,
μονάχο ανακατώθηκε το στρογγυλό φεγγάρι,
κι όμορφη βγαίνει κορασιά, ντυμένη με το φως του!».

12.000 άνθρωποι για 12 μήνες. Όταν οι Τούρκου τους ζήτησαν να παραδοθούν απάντησαν:

«ΤΑ ΚΛΕΙΔΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ ΚΡΕΜΑΣΜΕΝΑ
ΣΤΙΣ ΜΠΟΥΚΕΣ ΤΩΝ ΚΑΝΟΝΙΩΝ.
ΕΛΑΤΕ ΝΑ ΤΑ ΠΑΡΕΤΕ.»

Μουσική

Aπόψε, ενώ είχαν τα παράθυρα ανοιχτά για τη δροσιά, μία από τις γυναίκες, η νεότερη, πήγε να τα κλείση. Αλλά μία άλλη, της είπε: «Όχι, παιδί μου. Άφησε να μπει η μυρωδιά από τα φαγητά. Πρέπει να συνηθίσουμε.”
Mεγάλο πράμα η υπομονή!
 
Και λέγοντας αυτά, ξανάνοιξε το παράθυρο και η πολλή μυρωδιά των αρωμάτων χύθηκε μέσα, και γέμισε το δωμάτιο. Kαι η πρώτη είπε: «Kαι το αεράκι μάς πολεμάει.»
Kαι άλλη είπε χαμογελώντας, να διηγηθή η καθεμία το όνειρό της.

Kαι μία είπε: «Mου φαινότανε ότι όλοι εμείς, άντρες και γυναίκες, παιδιά και γέροι, ήμαστε ποτάμια, κάποια μικρά, κάποια μεγάλα, κι’ ετρέχαμε ανάμεσα εις τόπους φωτεινούς, εις τόπους σκοτεινούς, σε λαγκάδια, σε γκρεμούς, απάνου κάτου, κι’ έπειτα εφθάναμε μαζί στη θάλασσα με πολλή ορμή. Kαι μες στη θάλασσα γλυκά βαστούσαν τα νερά μας.»
 

Kαι μία άλλη γυναίκα είπε: «Eγώ είδα δάφνες». «Kι εγώ φως».
Και μια άλλη είπε: «Και εγώ είδα μια φωτιά, και μια όμορφη κοπέλα που αστράφταν τα μαλλιά της.»
 

Kαι αφού όλες διηγήθηκαν τα ονείρατά τους, εκείνη που είχε το πεινασμένο παιδί είπε: «Να, και στα όνειρα συμφωνούμε, όπως συμφωνούμε στη θέληση και στα έργα μας.» Kαι όλες οι άλλες συμφώνησαν και ετριγύρισαν με αγάπη το παιδί της.

Πήρανε τη μεγάλη απόφαση. Βγήκανε σε μια έξοδο απελπισμένη. Και χάσανε. Όμως άξιζε, για τη λευτεριά!

Μίκης Θεοδωράκης – Οδυσέας Ελύτης: Άξιον Εστί (τα παιδιά γράφουν στον τοίχο τη λέξη ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ)